Traseul cicloturistic VIA AURAEA

Aparent inalterowalny, wieczny i bardzo rzadko spotykany w naturze, uważany za boski metal, związany ze światłem słońca, naładowany wieloma głębokimi cechami i symbolicznymi znaczeniami, przekształconymi w najwyższe wartości i atrybut władzy elit religijnych, politycznych czy wojskowych, przyjęty milcząco lub zadekretowany jako miara wszystkich rzeczy, bogactwa i siły wspólnot, materia, która wprawiła w ruch jednostki i społeczeństwa, generując wojny, złożone gry dyplomatyczne, popychająca do zbrodni czy ekspedycji aż do końca świata, ale jednocześnie generując zdumiewające osiągnięcia technologiczne w pogoni za wydobyciem go na światło z głębi skorupy ziemskiej, aby przetworzyć go i zamienić w arcydzieła artystyczne – przez ponad 9000 lat złoto nie przestaje fascynować i przyciągać ludzkość, stając się prawdziwym napędem historii.

Historia i zbiorowa wyobraźnia antyczna i nowoczesna uplasowały Dację, obok innych kilku prowincji, w gronie mitycznych krajów złota Starego Świata. Jak pokazuje świadectwo Herodota, legenda krainy przechodzącej przez rzekę Maris (dzisiejszy Mureș), miejsce niezwykłej obfitości złota, narodziła się i zaczęła krążyć w świecie greckim przynajmniej od V wieku p.n.e.

Istnienie starożytnej literatury o bogactwach Dacji na początku II wieku p.n.e. potwierdza fakt, że sam Trajan dokumentował się w tej kwestii przed rozpoczęciem operacji militarnych podboju Dacji: 'Ponieważ będąc mądrym człowiekiem i dowiadując się z książek, że ten kraj jest teraz bogaty i potężny w broń, a wcześniej był krajem, który wielki Trajan zdobył, pokonując Decebal, króla Getów, i przyniósł Rzymianom pięć milionów funtów złota oraz dwa razy tyle srebra, oprócz czarek i przedmiotów, które przekraczają jakąkolwiek cenę, stad, broni i ponad pięćset tysięcy bardzo silnych mężczyzn z bronią.' (Kryton - Getyka).

Łup był tak bogaty, że Trajan zdecydował w 107 roku wycofać z obiegu używane monety srebrne i wybić inne nowe z mniejszą wartością nominalną. Niektórzy historycy przypisują tę dewaluację zalaniu rzymskiego rynku metalami szlachetnymi pochodzącymi z Dacji.

Jednocześnie po podboju Dacji Trajan wprowadził najbardziej ambitny i rozległy program budowlany cywilny oraz wojskowy, jaki znało Cesarstwo Rzymskie, od czasu podboju Egiptu za czasów imperatora Oktawiana Augusta, a także zmniejszenie obciążeń podatkowych dla podatników, wielkoduszne transfery dóbr i pieniędzy do plebsu rzymskiego oraz wsparcie długoterminowych działań mających na celu wzrost demograficzny Włoch.

Złoża złota na terenie obecnej Rumunii są liczne, ale niewątpliwie najsłynniejszym obszarem produkującym złoto był dawny region rzymskiej prowincji Dacji, Poligon Złota lub złoty kwadrant Gór Metalicznych, ograniczony w okręgu Alba przez obszar Zlatna i Roșia Montană z przyległymi strefami Almașul Mare, Bucium i Baia de Arieș, które są bardzo bogate w metale szlachetne. Zresztą jedna z największych znalezionych później pepit złota to ta z Abrud z 1536 roku, która ważyła około 5,6 kg.

Jak pokazano wcześniej, złoto nie jest tylko pierwiastkiem chemicznym, ale raczej silnikiem prawdziwego fenomenu, który wygenerował szerokie rozwinięcia urbanistyczne, socjalne, szlaki handlowe oraz obecność militarną, co wszystko oznacza.

W tym kontekście proponowana przez nas trasa kulturalna nie odnosi się tylko do pierwotnego wydobycia rudy. Dlatego proponujemy jako punkt wyjścia obszar wydobycia (Zlatna-Roșia Montană-Bucium), ale także drogi, którymi metal szlachetny docierał do 'starej autostrady' rzymskiej Dacji (Mureș), obszary administracji wydobycia złota (Zlatna-antyczny Ampelum), siły wojskowe zaangażowane w ochronę wydobycia i transportu złota (Abrud, Zlatna, Alba Iulia) oraz na końcu obszar, w którym organizowane były transporty do Rzymu (Alba Iulia).

W tym ostatnim przypadku, obecność złota doprowadziła do budowy jedynego obozu legionowego, który funkcjonował przez cały czas rzymskiej dominacji w Dacji, do rozwoju jedynych dwóch miast, noszących tę samą nazwę, Apulum, podniesionych do rangi kolonii w rzymskiej Dacji. Zresztą Apulum staje się pod koniec II wieku p.n.e. najbogatszym miastem Dacji, otrzymując w połowie III wieku epitet Chrysopoli (miasto złota lub miasto ze złota).

Wszystkie te argumenty sprawiają, że Roșia Montană - starożytny Alburnus Maior i Alba Iulia - starożytne Apulum zostaną wpisane na wstępną listę UNESCO. Uważamy, że są to wystarczające powody do certyfikacji trasy VIA AURAEA jako kulturowej trasy turystycznej, która z pewnością wpłynie na rozwój lokalnej, krajowej i międzynarodowej turystyki.